Current Problems of Psychiatry

Co wiemy o paraliżu sennym?

REVIEW PAPER

Curr Probl Psychiatry 2018; 19(3):174-184
DOI:10.2478/cpp-2018-0014

© 2018 Medical University of Lublin. This is an open access article distributed under the Creative Commons Attribution-NonComercial-No Derivs licence (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/)

Paulina Wróbel-Knybel¹ , Michał Flis² , 
Rafał Dubiel³ , Hanna Karakuła-Juchnowicz¹ 

¹ I Department of Psychiatry, Psychotherapy and Early Intervention, Medical University of Lublin
² Independent Public Hospital named John of God in Lublin
³ I Department of Psychiatry and Psychiatry Rehabilitation, Medical University of Lublin

Full Text

Abstract

Wstęp. Paraliż senny (PS) jest stanem występującym powszechnie u ludzi na całym świecie, znanym od tysięcy lat, zakorzenionym w kulturze wielu krajów, budzącym silne emocje, choć wciąż mało poznanym. Kliniczny obraz zaburzenia może być bardzo różnorodny, często towarzyszą mu halucynacje hipnopompiczne, hipnagogiczne, dolegliwości somatyczne a także uczucie silnego lęku. Zawsze występuje uczucie paraliżu ciała przy zahamowanej świadomości. Patofizjologia PS nie jest do końca poznana, jednak większość teorii wyjaśniających to zjawisko opiera się na założeniu, że wynika on z nieprawidłowego nakładania się fazy snu REM oraz stanu czuwania. Doświadczają go ludzie zdrowi, ale znacząco częściej towarzyszy on zaburzeniom somatycznym i psychicznym, dlatego coraz częściej staję się on przedmiotem zainteresowania badaczy.
Cel. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie najważniejszych informacji dotyczących zaburzenia jakim jest paraliż senny - jego historii, kontekstu kulturowego, patofizjologii, rozpowszechnienia, symptomatologii, współwystępowania z innymi zaburzeniami somatycznymi i psychicznymi oraz diagnostyki i dostępnych form zapobiegania i leczenia. 
Materiał i metoda. Dokonano przeglądu dostępnej literatury korzystając z baz bibliograficznych Google Scholar wprowadzając słowa klucze: sleep paralysis, REM sleep parasomnias, sleep disorder, night terrors oraz deskryptory czasowe: 1980-2018.
Wyniki

1. Paraliż senny został opisany już w starożytności, a interpretacje związane z jego występowaniem w dużym stopniu są zależne od kultury i wierzeń.
2. Symptomatologia zaburzenia jest bardzo różnorodna: obecne są zarówno objawy z kręgu psychicznego, jak somatycznego.
3. Patofizjologia zaburzenia nie została w pełni wyjaśniona. Podstawą większość teorii dotyczących paraliżu sennego jest założenie, że wynika on z dysfunkcyjnego nakładania się fazy snu REM i stanu czuwania.
4. Rozpowszechnienie PS chociaż raz w życiu wynosi 7,6% w populacji ogólnej, choć szacuje się, że jest znacznie częstszy u osób z różnymi zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi.
5. Leczenie PS wiąże się ze zmianą stylu życia oraz stosowaniem farmakoterapii i psychoterapii.

Keywords: sleep paralysis, REM sleep parasomnias, sleep disorder, night terrors

Streszczenie

Wstęp. Paraliż senny (PS) jest stanem występującym powszechnie u ludzi na całym świecie, znanym od tysięcy lat, zakorzenionym w kulturze wielu krajów, budzącym silne emocje, choć wciąż mało poznanym. Kliniczny obraz zaburzenia może być bardzo różnorodny, często towarzyszą mu halucynacje hipnopompiczne, hipnagogiczne, dolegliwości somatyczne a także uczucie silnego lęku. Zawsze występuje uczucie paraliżu ciała przy zahamowanej świadomości. Patofizjologia PS nie jest do końca poznana, jednak większość teorii wyjaśniających to zjawisko opiera się na założeniu, że wynika on z nieprawidłowego nakładania się fazy snu REM oraz stanu czuwania. Doświadczają go ludzie zdrowi, ale znacząco częściej towarzyszy on zaburzeniom somatycznym i psychicznym, dlatego coraz częściej staję się on przedmiotem zainteresowania badaczy.
Cel. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie najważniejszych informacji dotyczących zaburzenia jakim jest paraliż senny - jego historii, kontekstu kulturowego, patofizjologii, rozpowszechnienia, symptomatologii, współwystępowania z innymi zaburzeniami somatycznymi i psychicznymi oraz diagnostyki i dostępnych form zapobiegania i leczenia.
Materiał i metoda. Dokonano przeglądu dostępnej literatury korzystając z baz bibliograficznych Google Scholar wprowadzając słowa klucze: sleep paralysis, REM sleep parasomnias, sleep disorder, night terrors oraz deskryptory czasowe: 1980-2018.
Wyniki

1. Paraliż senny został opisany już w starożytności, a interpretacje związane z jego występowaniem w dużym stopniu są zależne od kultury i wierzeń.
2. Symptomatologia zaburzenia jest bardzo różnorodna: obecne są zarówno objawy z kręgu psychicznego, jak somatycznego.
3. Patofizjologia zaburzenia nie została w pełni wyjaśniona. Podstawą większość teorii dotyczących paraliżu sennego jest założenie, że wynika on z dysfunkcyjnego nakładania się fazy snu REM i stanu czuwania.
4. Rozpowszechnienie PS chociaż raz w życiu wynosi 7,6% w populacji ogólnej, choć szacuje się, że jest znacznie częstszy u osób z różnymi zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi.
5. Leczenie PS wiąże się ze zmianą stylu życia oraz stosowaniem farmakoterapii i psychoterapii.

Słowa kluczowe: paraliż senny, parasomnie fazy snu REM, zaburzenia snu, koszmary senne