Current Problems of Psychiatry

ORIGINAL PAPER

Curr Probl Psychiatry 2023; 24, 97-104

10.12923/2353-8627/2023-0009

© 2023 Authors. This is an open access article distributed under the Creative Commons Attribution-NonComercial-No Derivs licence (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)

Ewa Zawadzka  , Łucja Domańska

 Department of Clinical Psychology and Neuropsychology, Institute of Psychology, University of Maria Curie-Skłodowska, Lublin, Poland

Abstract

Introduction: Patients with diabetes need to be actively involved in the treatment process, i.e. treatment regimens and regular health check-ups. The aims of the study were to assess the profiles of illness cognitive appraisals in individuals with type 2 diabetes, and to recognize the relationships between illness cognitive appraisals and both expectations towards doctors and readiness to health-related behaviours.
Materials and methods: A total number of 99 participants with type 2 diabetes were divided into short- and long-standing diagnosis sub-groups. Illness-Related Appraisals Scale, The Patient Requests Form, Health-Related Behavior Inventory were administered.
Results: The comparison of most representative profiles showed significant differences between sub-groups in perceiving the illness as threat, benefit, obstacle/loss. In both sub-groups, treating the illness as a benefit determined patient’s expectations of emotional support from doctors. In patients with long-standing diagnosis also threat, value, obstacle/loss and harm impact significantly on the patients’ expectations towards doctors. Treating the illness as a challenge explained about 24% of variability of eating habits and 29% of preventive behaviours.
Conclusions: Participants with long-standing diagnosis treat their illness as threatening and disturbing. In these patients many dimensions of cognitive appraisal are related to seeking information about the illness and to a need of emotional support from doctors. On the contrary, in individuals with short-standing diagnosis, only perceiving their illness as a benefit is associated with the expectation towards their doctors to provide emotional support and explanation of the illness. Our study proved that perceiving the long-lasting illness as a challenge contributes to readiness to follow health-related behaviours.

Keywords: type 2 diabetes, health-related behaviour, attitude to illness

Streszczenie

Wstęp: Rozpoznanie cukrzycy stawia przed pacjentem wymagania związane z koniecznością dokonania istotnych zmian w dotychczasowym stylu życia oraz zachowania systematyczności leczenia i regularnej, wieloletniej kontroli stanu zdrowia. Celem badań było oszacowanie profili poznawczej reprezentacji choroby u osób z cukrzycą typu 2 oraz ocena relacji między sposobem postrzegania swojej choroby a oczekiwaniami względem lekarza i podejmowaniem aktywności prozdrowotnej przez chorych.
Materiał i metody: Przebadano 99 pacjentów z cukrzycą typu 2, którzy zostali podzieleni na dwie grupy: z krótkim i długim czasem od diagnozy. Zastosowano: Skalę Oceny Własnej Choroby, Listę Oczekiwań Pacjenta, Inwentarz Zachowań Zdrowotnych.
Dyskusja: Porównanie najbardziej reprezentatywnych profili wykazało istotne różnice między badanymi grupami w sposobie postrzegania własnej choroby jako zagrożenia, korzyści i przeszkody/straty. W obu badanych grupach stwierdzono, że traktowanie własnej choroby przez pacjenta jako korzyści determinuje oczekiwania emocjonalnego wsparcia ze strony lekarza. U osób z długim czasem od rozpoznania również traktowanie choroby jako zagrożenia, wartości, przeszkody/straty lub krzywdy miało wpływ na oczekiwania pacjentów względem lekarzy. Traktowanie choroby w kategoriach wyzwania wyjaśniało około 24% zmienności w zakresie nawyków żywieniowych oraz 29% w odniesieniu do zachowań prozdrowotnych.
Konkluzje: Pacjenci długo chorujący traktują swoją chorobę jako zagrażającą i utrudniającą codzienne funkcjonowanie. U tych osób wiele wymiarów poznawczego ustosunkowania do choroby jest związanych z poszukiwaniem informacji o chorobie i wsparcia emocjonalnego od lekarzy. U osób z krótkim czasem od diagnozy tylko traktowanie choroby jako korzyści jest związane z formułowanymi wobec lekarza oczekiwaniami emocjonalnego wsparcia oraz wyjaśnienia choroby. Postrzeganie trwającej od długiego czasu choroby jako wyzwania w sposób istotny przyczynia się do realizowania zachowań służących zdrowiu.

Słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, zachowania prozdrowotne, ustosunkowanie do choroby